Co roku dnia 15 sierpnia obchodzimy Święto Wojska Polskiego, które upamiętnia zwycięstwo Polaków w Bitwie Warszawskiej 1920 roku. W historii Lublina szczęśliwie karta związana z wojną polsko-bolszewicką jest skromna. Natomiast Lubelszczyzna odegrała wówczas kluczową rolę – to stąd ruszyła kontrofensywa znad Wieprza.

Lublin na zapleczu frontu

Podczas wojny polsko-bolszewickiej ważyły się losy Polski i całej Europy. Podczas odwrotu wojsk polskich latem 1920 roku front zaczął zbliżać się do Lublina. Na przełomie lipca i sierpnia bolszewicy wkroczyli już na północną Lubelszczyznę. Ich głównym celem była jednak Warszawa, tak więc walki o okolice Lublina nie były priorytetem. Do obrony Lublina skierowano 3 Armię Wojska Polskiego. Jej pojawienie się w mieście było pierwszym znakiem zbliżającego się frontu. W połowie sierpnia bolszewicy przeszli przez Bug i zaatakowali Chełm, ale miastu temu udało się obronić. W tym czasie w między Puławami i Lubartowem gromadziły się siły polskie, aby wykonać decydujący manewr tej wojny.

Kontruderzenie znad Wieprza

Dowództwo wojska polskiego na czele z Józefem Piłsudskim zaplanowało odważną kontrofensywę. Jej plany wpadły 13 sierpnia w ręce sowieckiego dowódcy Tuchaczewskiego. Znaleziono je w przy zabitym polskim oficerze. Na szczęście dla strony polskiej Tuchaczewski uznał znalezione plany za prowokację mającą go zmylić. Tym samym nie wzmocnił słabych sił Grupy Mozyrskiej operujących na północnej Lubelszczyźnie. Przygotowań do kontrofensywy doglądał osobiście Piłsudski, który w połowie sierpnia obecny był między innymi w Dęblinie i Puławach. Siły polskie gromadzone były w pasie między miastami Puławy oraz Lubartów. Atak miał ruszyć 17 sierpnia, jednak z powodu na coraz gorszą sytuację polskich wojsk broniących Warszawy kontruderzenie ruszyło już 16 sierpnia. Z niezwykłą łatwością przełamano opór bolszewickiej Grupy Mozyrskiej. Doszło między innymi do bitwy o Kock, która szybko została wygrana przez stronę polską. Również pod Cycowem rozbito grupę wojsk sowieckich idących na Lublin. Polskie siły skierowały się na północ w kierunku Warszawy i w ten sposób wyszły na tyły głównych wojsk Tuchaczewskiego walczących na przedpolach polskiej stolicy. Wobec zagrożenia okrążeniem bolszewicy zaczęli się wycofywać na wschód. Dzięki temu Bitwa Warszawska zakończyła się polskim zwycięstwem. Przy okazji kontrofensywy oczyszczono też Lubelszczyznę z bolszewików .

Ostatni epizod wojny  na Lubelszczyźnie

Pod koniec sierpnia wojna trwała nadal, mimo że bolszewicy stracili już inicjatywę i szala zwycięstwa w całej wojnie przechylała się na stronę polską. Dowódca sowieckiej Armii Konnej Siemion Budionny postanowił ruszyć z jeszcze jedną ofensywą na teren Lubelszczyzny. Jego armia ruszyła na Zamość, dalej planując dojść do Lublina. Wówczas doszło do ostatniej wielkiej bitwy kawaleryjskiej w dziejach świata- bitwy pod Komarowem. Polscy ułani rozbili konną armię bolszewików,a Budionny wycofał się za Bug. W ten sposób wojna 1920 roku opuściła tereny Lubelszczyzny. Ostatecznie pokój podpisano w Rydze w 1921 roku. Zwycięstwo polskie w wojnie z bolszewikami z pewnością nie byłoby możliwe, gdyby nie kontrofensywa znad Wieprza oraz bitwa pod Komarowem.

Źródło: muzeum.wp; 1920.gov.pl; historia.org.pl