Studzianka: Mizar kandydatem na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Na światowej Liście dziedzictwa UNESCO znajduje się obecnie 1228 miejsc i obiektów, w tym 17 zlokalizowanych w Polsce. Niebawem do tego prestiżowego grona może dołączyć kolejny – tatarski cmentarz (mizar) w Studziance, w województwie lubelskim, powiecie bialskim. To wyjątkowy zabytek kultury muzułmańskiej i ważne świadectwo obecności Tatarów na ziemiach Rzeczypospolitej.

Założony najprawdopodobniej po 1679 roku, mizar w Studziance służył lokalnej społeczności tatarskiej aż do 1941 roku. Spoczywają tu m.in. imamowie, rotmistrzowie, pułkownicy i przedstawiciele znamienitych rodów tatarskich, takich jak Bielakowie, Józefowicze czy Lisowscy. Szczególne miejsce zajmuje grób generała Józefa Bielaka – bohatera walk narodowowyzwoleńczych i dowódcy wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego. Cmentarz ma przede wszystkim charakter wojskowy, a najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z I połowy XVIII wieku.

Podjęto pierwsze formalne kroki w kierunku wpisania cmentarza na prestiżową listę

Obiekt ten stanowi dziś własność Muzułmańskiego Związku Religijnego i znajduje się pod opieką Stowarzyszenia Rozwoju Miejscowości Studzianka, które od 2005 roku, przy wsparciu Gminy Łomazy i Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, prowadzi działania na rzecz jego zachowania. W latach 2016–2018 przeprowadzono prace konserwatorskie, odrestaurowano 195 nagrobków z inskrypcjami w językach arabskim, polskim i rosyjskim. Dzięki badaniom georadarowym odkryto także wcześniej niezidentyfikowane groby.

Obecnie rozpoczęto pierwsze formalne kroki w kierunku wpisania mizaru na Listę UNESCO. Prace inwentaryzacyjne, z wykorzystaniem drona i nowoczesnych narzędzi geodezyjnych, pozwoliły stworzyć dokładną mapę obiektu. W następnych etapach powstanie pełna dokumentacja konserwatorsko-historyczna.

Wpis na Listę światowego dziedzictwa to nie tylko prestiż, ale i szansa na rozwój turystyki kulturowej w regionie. Przykład Kruszynian – innej miejscowości z tatarskim dziedzictwem – pokazuje, że wokół takich miejsc może rozkwitać lokalna gospodarka oparta na turystyce, gastronomii i rękodziele.

Źródło: radiobiper.pl/ Lubelski Konserwator Zabytków/