Żółw błotny (Emys orbicularis) jest jedynym przedstawicielem żółwi naturalnie występujących w Polsce. Niestety żółwie błotne w ciągu ostatniego stulecia drastycznie zmniejszyły swoją liczebność.

Żółw błotny (Emys orbicularis) jest jedynym przedstawicielem żółwi naturalnie występujących w Polsce. Niestety żółwie błotne w ciągu ostatniego stulecia drastycznie zmniejszyły swoją liczebność. Gatunek, który zamieszkiwał dawniej niemal całą Europę, obecnie licznie występuje już tylko w centralnej części kontynentu na Polesiu. Przyczyn takiego regresu populacji jest wiele, jednak dość istotną rolę odgrywają zmiany siedliskowe, spowodowane działalnością człowieka, w tym osuszanie mokradeł czy zanikanie lęgowisk przez ich zalesianie. Do zacienienia odpowiednich miejsc lęgowych przyczynia się także naturalna sukcesja. Dodatkowo żółwie gniazda są często niszczone przez wzrastającą presję naziemnych i skrzydlatych drapieżników penetrujących lęgowiska (lis, kruk, borsuk, jenot).

Skuteczną ochroną gatunku stały się zapoczątkowane pod koniec lat 80. i w latach 90. programy czynnej ochrony gatunkowej żółwia błotnego w Polsce. Ochrona taka składa się z dwóch etapów: wiosennego i jesiennego. Pierwszy z nich polega na wyszukiwaniu i obserwacji od połowy maja do około połowy czerwca, w godzinach popołudniowych i wieczornych, samic żółwia błotnego, na zlokalizowanych już wcześniej lęgowiskach oraz zabezpieczaniu stalową siatką przytwierdzoną do gruntu szpilami, złożonych przez nie do wykopanego w ziemi dołka jaj.

Taka ochrona stosowana jest rokrocznie przez Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych. Pracownicy Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych gniazda żółwi zabezpieczają dodatkowo osłonami z blachy wbijanymi po bokach, które chronią lęg przed bocznym podkopywaniem się przez drapieżniki. Metodę tą stosuje się m. in. w Chełmskim PK, Chełmskim OCK, Poleskim OCK, Grabowiecko-Strzeleckim OCK, OCK Pradolina Wieprza oraz w Sobiborskim Parku Krajobrazowym.

W tym ostatnim, mimo, że populacja żółwi błotnych jest najliczniejsza w Europie takie dodatkowe zabezpieczenie gniazd, jest niezbędne ze względu na wysoką presję drapieżników. Z kolei w okresie jesiennym, w trakcie wylęgu młodych ochrona czynna polega na przenoszeniu młodych żółwików opuszczających gniazda (o ile maluchy wcześniej już ich nie opuściły) do zbiorników wodnych bądź innych mokradłowych siedlisk.

Działania te przyczyniają się do ograniczenia strat w trakcie wędrówek „maluchów” z lęgowisk do najbliższych odpowiednich siedlisk. Do ochrony czynnej należy zaliczyć także ochronę samych lęgowisk przez usuwanie zadrzewień i zakrzaczeń oraz zahamowanie odpływu wód z siedlisk stałego przebywania żółwi. W miejscach szczególnie narażonych, wskazana jest redukcja plądrujących żółwie gniazda drapieżników np. przez odstrzały lisa czy jenota. Bardzo ważna jest też edukacja wśród mieszkańców żyjących w bliskim sąsiedztwie żółwiowych ostoi.

Rozpoczęta przed laty czynna ochrona żółwia błotnego ma kluczowe znaczenie dla przetrwania gatunku, który żyje niezmiennie na naszej planecie od archaicznej już ery dinozaurów.

Źródło: Kamil Taras, Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych Oddział w Chełmie.